Pamiętaj, że wszystko, co dobre na wątrobę, jest dobre także dla Ciebie. Dowiedz się, jak zadbać o ten ważny narząd i jak wesprzeć jego codzienną aktywność.
Jakie funkcje w organizmie pełni wątroba?
Wątroba, jako największy gruczoł w organizmie człowieka, pełni wiele ważnych funkcji. Przetwarza składniki odżywcze, takie jak węglowodany, białka i tłuszcze. Wytwarza, gromadzi i uwalnia glukozę, przekształca nadmiar aminokwasów w glukozę i mocznik, a także rozkłada lipidy na kwasy tłuszczowe. Magazynuje również energię w postaci glikogenu oraz witaminy i minerały.
Wątroba przekształca także hem w bilirubinę, która jest wydalana przez drogi żółciowe. Ponadto wydziela żółć – niezbędną do trawienia tłuszczów. Odpowiada też za detoksykację organizmu – filtruje szkodliwe substancje i pomaga je usunąć.1
Jak powinna wyglądać dieta na wątrobę?
Aby wesprzeć zdrowie swojej wątroby, zacznij od regularnego spożywania posiłków – jedz o stałych porach, aby uniknąć nagłych skoków poziomu cukru we krwi. Co jest dobre na wątrobę? Każdego dnia staraj się zjeść co najmniej 400 g warzyw i owoców, ale pamiętaj, by warzywa dominowały – są mniej kaloryczne i zawierają mniej cukrów prostych.
Zamiast sięgać po produkty przetworzone i fast foody, wybieraj pełnoziarniste pokarmy, które dostarczają błonnika i wspierają trawienie. Dieta na wątrobę powinna obejmować zdrowe źródła białka, takie jak ryby, drób, jaja czy nasiona roślin strączkowych.
Zdrowe tłuszcze roślinne, takie jak oliwa z oliwek czy olej rzepakowy, powinny zastąpić tłuszcze zwierzęce – są one bogate w jednonienasycone kwasy tłuszczowe.
Pamiętaj, by pić co najmniej 2 litry wody dziennie – to wspomoże wątrobę w procesach detoksykacyjnych.2
Nawyki żywieniowe, których wątroba „nie lubi”
Niestety istnieją także takie produkty, które mogą negatywnie wpłynąć na pracę wątroby. Ograniczaj sól w swojej diecie, używając zamiast niej aromatycznych ziół. Zwracaj uwagę na etykiety produktów, aby unikać tych, które zawierają dużą ilość soli, cukrów prostych i tłuszczów trans.
Alkohol najlepiej wyeliminować całkowicie, ponieważ nawet niewielkie ilości mogą wpływać toksycznie na wątrobę i zakłócać jej regenerację. Staraj się także ograniczyć spożywanie potraw smażonych, które są ciężkostrawne i stanowią źródło dodatkowego tłuszczu.3 Unikaj spożywania przetworzonych produktów, takich jak fast food czy dania instant. Charakteryzują się one wysoką gęstość energetyczną, co oznacza, że niewielka ich ilość zawiera dużo kalorii, a mało wartościowych składników odżywczych.2
Co jest dobre na regenerację wątroby?
Aby wspierać regenerację wątroby, niezbędne jest dostarczenie jej odpowiedniej ilości (i jakości) białka i węglowodanów. Białko stymuluje proces odbudowy komórek wątrobowych. Z kolei węglowodany dostarczają łatwo przyswajalnej energii, która wspiera procesy regeneracyjne.1
W kontekście regeneracji wątroby pomocne są także fosfolipidy. Integrują się one z uszkodzonymi fragmentami błon komórkowych hepatocytów, stabilizując ich strukturę, a także wykazują właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Dzięki temu przyczyniają się do zwiększenia zdolności wątroby do regeneracji.3
Aktywność fizyczna też ma znaczenie dla wątroby
Regularny wysiłek fizyczny może prowadzić do obniżenia poziomu aminotransferaz i poprawy profilu lipidowego, a to oznacza lepsze parametry metaboliczne.4 Co więcej, regularne ćwiczenia pomagają w kontrolowaniu masy ciała.2
Dlaczego warto przeprowadzać badanie wątroby?
Warto regularnie wykonywać badania wątroby, ponieważ wiele problemów z tym narządem może rozwijać się bez wyraźnych objawów.5
Regularne badania, takie jak próby wątrobowe6 czy testy przesiewowe w kierunku zakażeń wirusowych7, pozwalają monitorować zdrowie wątroby i ocenić jej funkcje. Dzięki nim możesz dowiedzieć się, czy wątroba prawidłowo pracuje.
-
1
Korab T., Konsultacja: dr hab. A. Konturek prof. UJ, Dieta w chorobach wątroby, Szpital Miejski Specjalistyczny im. Narutowicza, Kraków: https://www.narutowicz.krakow.pl/uploaded/FSiBundleContentBlockBundleEntityBlockFilesElement/filePath/578/dieta-w-chorobach-watroby-wyd.ii.pdf
-
2
Taraszewska A.M i in., Żywienie w chorobie stłuszczeniowej wątroby, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, s. 34-36, Warszawa 2022: https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2022/11/4.-Zywienie-w-chorobie-stluszczeniowej.pdf
-
3
Minárik P., Koscova E.,Niezbędne fosfolipidy w chorobach stłuszczeniowych wątroby, EFSM: 2022;2:220019 DOI: 10.52778/efsm.22.0019, .2022: https://www.efsm.online/pl_pl/article-overview/101/2021/essential-phospholipids-in-fatty-liver-diseases
-
4
Wang, St., Zheng, J., Peng, Hw. et al. Physical activity intervention for non-diabetic patients with non-alcoholic fatty liver disease: a meta-analysis of randomized controlled trials. BMC Gastroenterol 20, 66 (2020). https://doi.org/10.1186/s12876-020-01204-3
-
5
Raport: Zdrowa wątroba. Krajowy program prozdrowotny, Kraków, 2018: https://ptmp.org.pl/wp-content/uploads/2016/10/zdrowa_watroba_info.pdf [Dostęp online: 16.10.2024]
-
6
Coates P., Badania czynności wątroby, Medycyna Praktyczna – Lekarz Rodzinny 11/2011: https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/120195,badania-czynnosci-watroby,1 [Dostęp online: 16.10.2024]
-
7
Zadbaj o wątrobę, PZH – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Red. Narodowy Fundusz Zdrowia, 2021: https://pacjent.gov.pl/archiwum/2021/zadbaj-o-watrobe [Dostęp online: 16.10.2024]